شاید بسیاری از شما در مورد آلرژی و حساسیت‌های پوستی از دیگران شنیده یا خودتان آن را تجربه کرده باشید. غذاها، حیوانات خانگی، گَرده و خاک به‌عنوان عوامل و ذرات آلرژی‌زا شناخته می‌شوند. اما موادی که باعث حساسیت می‌شوند تنها مختص به مواردی که نام برده شد، نیستند. جالب است بدانید که برخی افراد به فلزات مانند طلا حساسیت دارند و هنگام یا پس از استفاده از زیورآلات، علائم مختلف حساسیت روی پوست بدنشان بروز می‌کند. به‌صورت عموم، تورم، خارش، التهاب قرمزشدن پوست، پوست‌انداختن، بروز نقاط سیاه روی پوست، علائم حساسیت‌های پوستی هستند. علائم مذکور، در همه افراد یکسان نبوده و ممکن است به‌صورت خفیف یا شدید ظاهر شوند. حساسیت‌های پوستی ممکن است بلافاصله پس از استفاده از زیورآلات یا بهمرور زمان ایجاد شوند.
حساسیت به طلا
طلا از زمان‌های قدیم به‌عنوان فلزی گران‌بها مورداستفاده قرار گرفته و سابقه آن به دوره‌های ماقبل تاریخ می‌رسد. امروزه طلا، نه‌تنها برای ساخت زیورآلات، بلکه به‌عنوان یکی از مواد عمده در ترکیب امولسیون‌های زیبایی نیز بکار می‌رود. یکی از دلایل محبوبیت طلا، ویژگی هایپوالرژنیک آن است، یعنی باعث حساسیت و آلرژی نمی‌شود، زیرا ذرات طلا با بافت‌ها و سلول‌های زنده سازگار هستند منجر به ایجاد حساسیت‌های پوستی نمی‌شود. علاوه بر این، طلا با داشتن آنتی‌اکسیدان باعث تقویت و استحکام پوست می‌شود و با تولید کلاژن از پیری سلول‌های پوست جلوگیری می‌کند. پس جای تعجب نیست که امروزه طلا به‌صورت گستردهای در رژیم‌های مراقبت پوستی و زیباسازی محصولات آرایشی مورداستفاده قرار میگیرد. اما چرا این فلز نجیب در برخی افراد باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی می‌شود؟
علل و عوامل حساسیت به طلا
علت اصلی حساسیت به طلا مشخص نیست، اما علایم حساسیت زمانی بروز می‌کند که سیستم دفاعی بدن در مقابل فلز حساس باشد به همین دلیل تماس پوست با طلا در برخی افراد حساسیت ایجاد می‌کند. افرادی که به طلا آلرژی دارند بیشتر در معرض این فلز قرار گرفته و به دلایل مختلف مانند مشاغل و حرفه‌شان با آن سروکار داشته‌اند. همچنین داشتن سابقه خانوادگی آلرژی به فلزات نیز احتمال ابتلا به حساسیت به طلا را افزایش می‌دهد.
زنان در مقایسه با مردان، بیشتر از طلا و زیورآلات استفاده می‌کنند و پیرسینگ بیشتری نسبت به مردان دارند، بنابراین بیشتر در معرض حساسیت به این فلز قرار می‌گیرند. بدون شک همان‌طور که طلا و زیورآلات باعث جذابیت و زیبایی بیشتری در خانم‌ها می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد آلرژی‌های پوستی نیز شود و مشکلاتی برای خانم‌ها به همراه داشته باشد.
بیشتر مطالعات و نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که درصد کمی از افراد به طلای خالص حساسیت دارند. در واقع، این فلزات دیگر در ترکیب طلا هستند که حساسیت‌زا هستند، نه خود طلا. شاید بپرسید چرا از فلزهای دیگر در ترکیب طلا استفاده می‌شود. طلای خالص یا ۲۴ عیار استحکام لازم برای ساخت قطعات طلا و زیورآلات را ندارد و حتی در مقابل ضربه‌ای کوچک آسیب‌پذیر بوده و در آن فرورفتگی ایجاد می‌شود یا با اندکی فشار خم می‌شود. به همین علت، برای بالابردن استحکام طلا، آن را با فلزات و آلیاژهای دیگر ترکیب می‌کنند که در نتیجه طلا با عیارهای مختلف به دست می‌آید.
به طور مثال برای به‌دست‌آوردن طلای ۱۸ عیار، باید ۷۵ درصد طلای خالص را با ۲۵ درصد آلیاژهای دیگر مانند مس، نقره، نیکل، پالادیوم و غیره مخلوط کنیم. در ساختار طلای سفید باید فلزاتی که رنگ خاکستری-نقره‌ای دارند استفاده شود تا در نتیجه طلایی که حاصل می‌شود رنگ نقره‌ای داشته باشد. یکی از این فلزاتی که برای تهیه طلای سفید مورداستفاده قرار میگیرد، نیکل است که در دسته فلزات حساسیت‌زا قرار دارد.
دلایل دیگر حساسیت
یکی دیگر از دلایل ایجاد حساسیت‌های پوستی، روکش یا لایه فلزی است که به‌خاطر درخشندگی و جلا روی طلا می‌کشند. در این مورد می‌توان از طلای سفید نام برد که امروزه طرف‌داران بسیاری دارد و در طرح‌ها و مدل‌های متنوع عرضه می‌شود. برق خاصی که در زیورآلات طلای سفید دیده می‌شود، بیشتر به‌خاطر رودیومی است که روی آن کشیده می‌شود. این لایه رودیوم از سیاه‌شدن سریع یا کم‌رنگ‌شدن آن جلوگیری می‌کند یا آن را به تأخیر می‌اندازد، زیرا لایه رودیوم در تماس با اشیا و مواد شوینده به‌مرورزمان کم‌رنگ می‌شود و جلای خود را از دست می‌دهد. برخلاف طلا که یک فلز نجیب است، فلزات و آلیاژهای دیگری که در طلا وجود دارند با اکسیژن هوا، رطوبت و سولفور واکنش می‌دهند و باعث سیاه‌شدن طلا می‌شوند. در نتیجه، این واکنش و فلزات دیگر هستند که باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی و آلرژی می‌شوند.
چگونه از حساسیت به طلا پیشگیری کنیم؟
- برای جلوگیری از حساسیت بهتر است از طلای بالاتر از ۱۸ عیار استفاده کنیم، مثلاً طلای هجده عیار دارای ۷۵ درصد طلای خالص است و خلوص بیشتری دارد یا به عبارتی در ترکیب طلای عیار بالا، فلزات دیگر کمتر استفاده می‌شوند و احتمال حساسیت پوستی کاهش مییابد.
- البته همه آلیاژهایی که در ترکیب طلا استفاده می‌شوند، حساسیت‌زا نیستند. می‌توانید هنگام خرید طلا دقت بیشتری داشته باشید و از زیورآلاتی که در ترکیب آن فلزات حساسیت زا مانند نیکل استفاده شده را نخرید.
- عرق بدن و نمک موجود در آن روند حساسیت پوستی را تشدید می‌کند، پس بهتر است در تابستان و هوای گرم، کمتر از زیورآلات استفاده کنیم تا به نحوی از حساسیت پوستی جلوگیری کنیم. همچنین، هنگام ورزش یا فعالیت بدنی زیورآلات را استفاده نکنیم.
- ازآنجایی‌که برخی مواد شوینده باعث افزایش حساسیت می‌شوند، هنگام شستشو و حمام‌کردن، زیورآلات خود را درآوریم و استفاده نکنیم.
- از زیورآلات تنگ استفاده نکنیم. انگشتر، حلقه، دستبند یا گردنبند تنگ تماس بیشتری با پوست دارد و احتمال حساسیت پوستی را بالا می‌برد.
- از زیورآلات مرغوب با عیارهای بالاتر از هجده استفاده کنیم تا با کم‌بودن مقدار آلیاژهای فلزی دیگر، احتمال حساسیت را کاهش دهیم. به‌عبارت‌دیگر، بهترین راه برای جلوگیری از حساسیت استفاده از زیورآلاتی است که پوست شما را اذیت نکند.
درمان حساسیت به طلا
به‌محض دیدن علائم حساسیت به طلا و وجود نداشتن عامل دیگری، می‌توان به این نتیجه رسید که زیورآلاتی که استفاده کرده‌اید باعث ایجاد حساسیت پوستی شده و بدن شما در برابر آن واکنش نشان داده است. با مشاهده چنین وضعیتی بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز پمادها و سایر داروها حساسیت شما را درمان کند.
درصورتی‌که به حساسیت بی‌توجهی کنید، ممکن است تشدید شود. پس بهتر است برای درمان آن، حتی با راهکارهای خانگی اقدام کنید تا حداقل علائم اولیه آن را کاهش دهید و در فرصت مناسب به دکتر مراجعه کنید.
راهکارهای خانگی نیز برای کاهش حساسیت و حتی التیام آن وجود دارد. یکی از اقداماتی که می‌توانید انجام دهید، استفاده از پمادهای دارویی مانند کورتیکواستروئید موضعی است. باتوجه‌به دستورالعمل روی پماد، از آن بر روی نواحی تحریک‌شده استفاده کنید.
استفاده از میوه ها، نوشیدنی و گیاهان با طبع خنک نیز مؤثر است. به طور مثال، اگر پوست خیار را روی نواحی تحریک‌شده قرار دهید تا التیام یابد.
از کیسه یخ برای خنک‌کردن محل ملتهب و تحریک‌شده استفاده کنید. به‌محض بروز حساسیت، زیورآلات را درآورید و محل حساسیت را با آب و یک صابون ملایم بشویید. پوست را با قراردادن کمپرس یخ محل تحریک شده را التیام بخشید. با قراردادن یخ روی نواحی تحریک شده آن را تسکین دهید. اما توجه داشته باشید که یخ بیش از حد روی پوست قرار نگیرید. حتی می‌تواند باعث آسیب به پوست شود و عمل برعکس داشته باشد.
از خاراندن و لمس محل ملتهب‌شده خودداری کنید و سعی کنید؛ چون باعث زخم شدن آن می‌شود.